Friday, February 4, 2011

झाडांचे योग्य पोषण महत्त्वाचे

शरद गटणे
आपण छाटणीनंतर झाडांचे योग्य व्यवस्थापन केले असल्यास लवकरच झाडांवर लहानशा काळ्या दिसू लागल्या असतील. हायब्रीड टी वर्गातील गुलाबांवर बव्हंशी एका दांडीवर एकच फूल आढळते; परंतु कधी कधी एकाच दांडीवर तीन ते चार कळ्या समूहाने आढळतात. आपण बाजारात विकण्यासाठी वा प्रदर्शनामधील स्पर्धेत भाग घेण्यासाठी फुले घेऊ इच्छित असाल तर अशा समूहातील एकच जोरकस वाढणारी कळी ठेवून उर्वरित कळ्या खुडून टाकाव्यात. असे केल्याने त्या दांडीमधील पोषण एकाच कळीकडे एकवटून फुले मोठी मिळतील. या क्रियेला "डिसबडिंग' म्हणतात. कळ्या अगदी लहान असतानाच "डिसबडिंग' करावे नाहीतर त्याचे व्रण मागे राहतात. उशिरा डिसबडिंग केलेल्या फुलांचा दर्जा चांगला राहत नाही, त्यामुळे ही फुले स्पर्धेत मागे पडतात.
फ्लोरिबन्डा वा मिनिएचर वर्गातील गुलाबामध्ये डिसबडिंग करू नये. हायब्रीड टी वर्गातील गुलाब ताटव्यात लावले असतील तर अशा ठिकाणी डिसबडिंग करू नये. शोभेच्या ताटव्यातील फुले लांब दांडीवर न कापता, फक्त वाळल्यावर खुडून टाकावीत. यामुळे फुले जरी काहीशी लहान मिळाली तरी त्यांची संख्या कित्येक पटींनी वाढून शोभेत भरच पडेल. कारण एका दांडीवर एकच फूल १२ सें.मी. व्यासाचे मिळाले. डिसबडिंग न केल्यामुळे फुले जरी नऊ सें.मी. व्यासाचीच मिळाली तरी फुलांची संख्या चौपट तरी होईल.

आपण जेव्हा लांब देठावर फुले काढतो तेव्हा भविष्यात फुलू शकणारे निदान चार ते पाच डोळे दांडीवरून कमी करतो. असे न केल्यास फुलांची संख्या आणखी चौपटीने वाढू शकते. याबाबत साधक-बाधक विचार करूनच निर्णय करावा. असे न केल्यास फुलांची संख्या आणखी चौपटीने वाढू शकते. याच सुमारास एका लिटर पाण्यात पाच ग्रॅम पोटॅशिअम नायट्रेट विरघळवून झाडांवर फवारल्यास फुलांच्या रंगरूपात लक्षणीय सुधारणा होते. फुले अधिक रंगतदार व सतेज निपजतात.


अजूनही झाडांवर रसशोषक किडी वा भुरी रोग आढळल्यास शिफारशीत कीटकनाशक आणि बुरशीनाशकाची फवारणी करावी.

झाडांचे व्यवस्थापन ः
झाडांच्या पानांकडे आपले बारीक लक्ष हवे. पाने झाडाच्या आरोग्याचे आरसेच असतात. पोषणात काही कमतरता वा त्रुटी असल्यास ती पानांत लगेच प्रतिबिंबित होते. त्यासाठी काही ठोकताळे मार्गदर्शक ठरतात. गुलाबाच्या झाडांना नत्र, स्फुरद व पालाश यांच्या बरोबरीने मॅग्नेशिअम, कॅल्शिअम व सल्फर तसेच लोह, जस्त, तांबे, बोरॉन, मॅंगेनीज, मॉलिब्डेनम व क्‍लोरिन या सूक्ष्म अन्नद्रव्यांची चांगल्या वाढीसाठी गरज असते. ही खते संतुलित प्रमाणात मिळाल्यास उत्कृष्ट परिणाम मिळतात. आपण खास गुलाबांसाठी तयार करण्यात आलेली मिश्रखते वापरीत असाल, तर आपल्या झाडांस सहसा कुपोषण होणार नाही, परंतु वेगवेगळी खते देणार असाल तर त्यांचे योग्य प्रमाण ठेवणे गरजेचे आहे. नेमके कुठले अन्नद्रव्य कमी पडत आहे त्याचे संकेत झाड देत असते, हे ओळखता येणे महत्त्वाचे आहे.

अन्नघटकांच्या कमतरतेची लक्षणे ः
१) नत्राची कमतरता ः शेंड्याकडची पाने खुरटी व पिवळी दिसू लागतात. झाडांची वाढ थांबते, फूट कमी येते.
२) स्फुरदाची कमतरता ः पानांचा रंग हिरवट लांबट होऊन वाढ खुंटते. पानांच्या खालच्या पृष्ठभागावर कधी कधी जांभळट छटा दिसते. दोन पानांतील अंतर वाढल्यामुळे पाने विरळ दिसतात. जून पाने कारणाविना अकाली गळून जातात.
३) पालाशची कमतरता ः पानांच्या कडेच्या पेशी मृत झाल्यामुळे कडा सुकल्यासारख्या व जळाल्यासारख्या दिसू लागतात. पानांवर तांबडे व पिवळे ठिपके दिसतात.
४) मॅग्नेशिअमची कमतरता ः बऱ्याच वेळा मॅग्नेशिअमची कमतरता आढळते. पानांच्या मुख्य मध्यवर्ती शिरेलगतचा भाग पिवळा पडून सुकू लागतो. कारण तिथल्या पेशी मृत होतात. पिवळेपण हळूहळू कडांकडे सरकू लागते.
५) लोहाची कमतरता ः प्रथम पानांच्या कडा पिवळ्या पडतात व हे पिवळेपण पानाच्या मधल्या भागाकडे सरकू लागते.
६) इतर सूक्ष्म द्रव्यांची कमतरता ः पाने पिवळी पडतात, पण शिरा हिरव्याच राहतात.

थोडक्‍यात पण महत्त्वाचे...
गुलाबांना पालाशयुक्त खते मानवतात. हे लक्षात घेऊन पोटॅशिअम सल्फेट शिफारशीत प्रमाणात द्यावे. युरियाचा कमीत कमी मात्रेत वापर करावा. युरियात नत्राचे प्रमाण जास्त असते, त्यामुळे पानांची जास्त वाढ होते. त्यामुळे फुलांची संख्या कमी होते. पाने खूप मोठी व फुले त्यामानाने खूप लहान होऊन त्यांच्या आकारातील संतुलन बिघडते. वाढ फार भरभर होत असल्यामुळे झाडांचा कणखरपणा कमी होतो. झाड कीड व रोग यांना सहजगत्या बळी पडते.

No comments:

Post a Comment