Friday, February 4, 2011

सोसायटीमध्ये शोभेची झाडे लावायची आहेत, कोणती झाडे निवडावीत?

श्रीरंग थोपटे, सांगली
कांचन -
मध्यम उंचीचा हा वृक्ष आहे. गुलाबी फुले व पानांचा आकार यामुळे सर्वांनाच मोहात टाकतो. या वृक्षाच्या पाकळ्या गुलाबी, पांढऱ्या व एक पाकळी थोडीशी तांबडी असते. कांचनचा वृक्ष मध्यम उंचीचा असतो. पाने दोन खंडांत विभागलेली असतात. फुलोऱ्याच्या मंजिरा मोठ्या असतात. कांचनची पाने आकाराने आपट्यापेक्षा मोठी असतात. या वनस्पतीच्या खोडाची साल व फुले औषधात वापरतात.
आपटा -
हा मध्यम उंचीचा पर्णझडी वृक्ष असतो. याचे खोड वेडेवाकडे वाढलेले असते. खोडावर भरपूर फांद्या असून, त्या जमिनीच्या दिशेने झुकलेल्या असतात. फांद्यांच्या शेंड्यांत किंवा पानांसमोर उन्हाळ्यात फुलांच्या मंजिरा येतात. फुलांच्या कळ्या टोकदार असतात. फुलांच्या पाकळ्यांचा रंग पांढरा किंवा किंचित पिवळा असतो. भारतात सर्वच जंगलांमध्ये कमी-अधिक प्रमाणात हा वृक्ष आढळून येतो. दक्षिण भारतात या वनस्पतीचा डिंक औषधांत वापरतात. खोडाची साल टॅनिन आणि रंगनिर्मितीसाठी वापरतात. सालीपासून धागे काढले जातात. या वनस्पतीचे लाकूड पांढरट बदामी, गर्द रंगाचे, गाभ्याच्या भागात कठीण असून, ते इमारत, शेती उपयोगी साधने बनविण्यासाठी वापरतात.
सोनचाफा -
दिसण्यास अतिशय सुंदर असणारा हा मध्यम उंचीचा सदाहरित वृक्ष आहे. या वृक्षाच्या विविध जातीही प्रसारित करण्यात आल्या आहेत. गुटी कलम पद्धतीच्या रोपांपासून किंवा बियांपासून रोपे करून लागवड केली जाते. सुंदर वासाची, शेंड्याला पिवळ्या रंगाची फुले या झाडाला येतात. देवळाच्या आवारात या झाडांची लागवड करतात. फुलांपासून सुगंधी द्रव्य काढले जाते.
नागचाफा -
हा वृक्ष उंच वाढणारा, सदाहरित असून, याची साल राखाडी, गुळगुळीत असते. पाने वैविध्यपूर्ण असतात. फुलांमध्ये मोठ्या चार पाकळ्या, गुच्छात पिवळ्या रंगाचे पुंकेसर असतात. या वृक्षास फुले उन्हाळ्यात येतात. बियाणे परिपक्व झाल्यानंतर ते लगेच पिशवीत टाकून रोपे करावीत. बियाणे जास्त काळ काढून ठेवल्यास उगवण क्षमता नाहीशी होते. रोपे तीन ते चार फूट उंचीची करून लागवड करावी. बिया श्‍वसनाच्या विकारावरील औषधांत वापरतात.
सुरंगी -
हा सदाहरित असणारा वृक्ष हळूहळू वाढतो, त्यामुळे रोपवाटिकेत याची रोपे मोठी करूनच लागवड करावी. पाने जाडसर, दोही कडा सरळ रेषेत, टोकाला टोकदार किंवा बोथट असतात. फुले पांढरी असून, ती खोडावर फेब्रुवारीपासून येण्यास सुरू होतात. परिपक्व बियाणे पेरून रोपे पिशवीत करावीत. लागवड ५ ु ५ मी. अंतराने करावी. फुलांपासून सुगंधी द्रव्य काढले जाते.
भेरली माड -
"सुरमाड' या नावानेही या पाम वृक्षास ओळखले जाते. पाने माशाच्या शेपटीसारखी दिसतात म्हणून यास इंग्रजीमध्ये "फिशटेल पाम' असे म्हणतात. अतिशय सुंदर असणारा हा वृक्ष रस्त्याच्या दुतर्फा लावतात.
बहावा -
मध्यम उंचीचा हा वृक्ष दहा मीटरपर्यंत वाढतो. पर्णझडी जंगलांत आढळणाऱ्या या वृक्षाची लागवड बियांपासून रोपे तयार करून करतात. लांबलचक मोठ्या पिवळ्या रंगांचे फुलांचे घोस व त्यानंतर येणाऱ्या दीड ते दोन फुटांच्या शेंगा यामुळे हा वृक्ष सर्वांना आकर्षून घेतो. याच्या खोडाच्या सालीपासून रंग काढतात.
बकुळ -
सुमारे १० ते १५ मीटर वाढणाऱ्या या सदाहरित वृक्षाची फुले माळा करण्यासाठी, सुगंधी द्रव्य काढण्यासाठी वापरतात. खोडाची साल व फळे दंतविकारात मोठ्या प्रमाणात वापरतात. या वनस्पतीपासून इमारती लाकूडही मिळते. रस्त्याच्या दुतर्फा किंवा बागेत वृक्षाची लागवड केली जाते. चांगले गुणधर्म असलेल्या वृक्षांच्या बियांपासून रोपे तयार करून लागवड करावी. फुले उन्हाळ्यात येतात. फुले अतिशय सुवासिक असतात. लागवड ५ ु ५ मी. अंतराने २ ु २ ु २ फुटांचे खड्डे घेऊन करावी. सुरवातीला हे झाड हळू वाढते, त्यामुळे मोठी रोपे लावावीत.
कदंब -
या झाडाची साल बदामी, रखरखीत असते. पाने समोरासमोर, मोठी असतात. वासाची छोटी फुले चेंडूसारख्या आकारात एकवटलेली असतात. बियांपासून रोपे तयार करून लागवड ५ - ५ मी. किंवा ७ - ७ मी. अंतराने करतात.

No comments:

Post a Comment