Friday, February 4, 2011

धिंगरी अळिंबी उत्पादनाविषयी माहिती व प्रशिक्षण कोठे मिळेल?

धिंगरी अळिंबीची लागवड शेतातील पिकांच्या मळणीनंतर उरलेल्या काडांवर व पालापाचोळ्यावर करता येते. त्यासाठी भात, गव्हाचे काड, ज्वारी, बाजरी, मका यांची ताटे व पाने, मक्‍याची कणसे, भुईमुगाच्या शेंगांची टरफले यांचा वापर करावा. लागवडीसाठी चालू हंगामातीलच काड वापरावे. ते पाण्याने भिजलेले नसावे. जुने तसेच भिजलेले काड वापरल्याने अळिंबीवर सूक्ष्म जिवाणूंची वाढ होऊन बुरशी लागते, त्यामुळे कमी उत्पादन मिळते. लागवडीच्या आदल्या दिवशी दोन ते तीन सें.मी. लांबीचे काडाचे बारीक तुकडे पोत्यामध्ये भरून थंड पाण्यात आठ ते दहा तास भिजत घालावेत. दुसऱ्या दिवशी काडाचे पोते पाण्यातून काढून काडातील जास्तीत जास्त पाणी काढावे, त्यानंतर भिजलेल्या पोत्याला 80 अंश से. तापमानाच्या वाफेवर एक तास ठेवून भिजवलेल्या काडाचे निर्जंतुकीकरण करावे. ही प्रक्रिया केल्यानंतर काड पोत्यातून बाहेर काढून त्यात असणाऱ्या पाण्याचा निचरा करावा. अळिंबी तयार करण्यासाठी लागणाऱ्या पिशव्या पाच टक्के फॉर्मेलीनमध्ये बुडवून निर्जंतुक कराव्यात. पिशवीत काड भरताना प्रथम आठ ते दहा सें.मी. जाडीचा थर द्यावा व त्यावर अळिंबीचे स्पॉन पसरावे. स्पॉनचे प्रमाण ओल्या काडाच्या वजनाच्या दोन टक्के घ्यावे. पिशवीत काड व स्पॉन यांचे चार ते पाच थर भरताना तळहाताने दाबून भरावे. भरलेल्या पिशवीचे तोंड दोऱ्याने घट्ट बांधून पिशवीच्या पृष्ठभागावर सुई किंवा टाचणीने छिद्रे पाडावीत. पिशव्या निवाऱ्याच्या ठिकाणी ठेवाव्यात. 10 ते 15 दिवसांत पिशवीच्या आतील पृष्ठभागावर बुरशीची पांढरट वाढ झालेली दिसते, तेव्हा त्यावरील पिशवी काढून टाकावी. काडावर बुरशीची वाढ झाल्याने त्यास ढेपेचा आकार येतो, यास "बेड' म्हणतात. या बेडवर दिवसातून दोन ते तीन वेळा पाण्याची हलकी फवारणी करावी. अळिंबीची चांगली वाढ होण्यासाठी खेळती हवा व भरपूर प्रकाश यांची गरज असते. त्यासाठी बेड ज्या खोलीत ठेवले असतील, त्या खोलीचे तापमान नियंत्रित करावे. तीन ते चार दिवसांत बेडच्या सभोवताली अंकुर दिसू लागतात व त्यापुढील तीन-चार दिवसांत अळिंबीची वाढ होऊन ती काढण्यासाठी तयार होते. प्रशिक्षणाच्या माहितीसाठी पुढील क्रमांकावर संपर्क साधावा.
- 020 - 25537033
अळिंबी प्रकल्प, कृषी महाविद्यालय, पुणे

No comments:

Post a Comment