Friday, February 4, 2011

सामूहिक शेतीतून यांत्रिकीकरणास वाव

अकोला : मजुरांच्या उपलब्धतेचा प्रश्‍न हा जागतिक स्तरावर चिंतेचा असला तरी त्यावर यांत्रिकीकरण हा भक्‍कम पर्याय ठरेल. मात्र भारतात कमाल जमीनधारणा कमी असल्याने सर्वांनाच यांत्रिकीकरण परवडणारे नाही. तरी सामूहिक शेतीच्या माध्यमातून त्यावर तोडगा काढता येईल, असा विश्‍वास अमेरिकन शेतकरी ऍरन ट्रोस्टर याने व्यक्‍त केला.
अमेरिका व भारतातील नागरिकांमध्ये सौहार्द वाढत त्यांच्यात सांस्कृतिक व परंपराविषयक बाबींचे आदान-प्रदान व्हावे. या हेतूने रोटरी क्‍लबच्या वतीने विशेष उपक्रम राबविण्यात येत आहे. त्या उपक्रमांतर्गत ऍरनसह त्यांचे सहा सहकारी महिनाभराच्या भारत भेटीवर आले आहेत. नागपूर, चंद्रपूर नंतर अकोल्यात आलेल्या या सहा जणांपैकी शेतकरी असलेले ऍरन यांनी मंगळवारी (ता. एक) पत्रकारांशी संवाद साधला.
अमेरिकेच्या सेंट्रल नेबासका प्रांतातील रहिवासी असलेल्या ऍरनकडे पाच हजार एकर शेतजमीन आहे. मका व सोयाबीन ही मुख्य पिके त्यात घेतली जातात. या शेतजमिनीचे व्यवस्थापन मजुरांकरवी शक्‍य नसल्याने यांत्रिकीकरणाच्या माध्यमातून मशागत, पेरणी व कापणी अशी कामे पूर्ण केली जातात. भारतात सद्यःस्थितीत जास्तीत जास्त 65 हॉर्सपावरचा ट्रॅक्‍टर उपलब्ध असताना अमेरिकेत मात्र 200 ते 500 हॉर्सपावरचा ट्रॅक्‍टर शेतीकामी वापरला जातो. ऍरन यांच्या माहितीनुसार त्याच्याकडे 345 हॉर्सपॉवरचा ट्रॅक्‍टर आहे. यांत्रिकीकरणामुळे पाच हजार एकर जमिनी केवळ पाच व्यक्‍तींच्या भरवशावर कसणे शक्‍य होते. तीन कुटुंबातील सदस्यांसोबतच दोन मजूर प्रति 25 हजार डॉलर प्रमाणे शेतात राबतात. सद्यःस्थितीत शेतात मजुरांच्या उपलब्धतेचा प्रश्‍न गंभीर बनला आहे. यांत्रिक अवजारांच्या दुरुस्तीसाठी मजूर मिळत नसल्याचे त्यांनी सांगितले.
शेतीमाल विपणनाकरिता मुक्‍त अर्थव्यवस्था आहे, त्यामुळे दरातील चढ-उतार आम्ही दररोज अनुभवतो, असेही ते म्हणाले. चक्रीवादळ किंवा बर्फवृष्टीमुळे होणाऱ्या पीक नुकसानीसाठी शासनाकडून 25 डॉलर प्रति एकर प्रमाणे अनुदान मिळते. अमेरिकेत एक हजारपेक्षा अधिक जमीनधारणा असलेला शेतकरी सुखी-समाधानी समजला जातो, तर 500 एकर किंवा त्यापेक्षा कमाल जमीनधारणा असलेल्या व्यक्‍तीस अल्पभूधारक संबोधले जाते. अल्पभूधारक शेतकऱ्यांची गुजराण शेतीतून निघणाऱ्या उत्पादकतेतून शक्‍य नसल्याने त्यांना पूरक धंदे करावे लागतात. कर्जाची परतफेड शक्‍य नसल्यास प्रसंगी शेती देखील विकावी लागते.

No comments:

Post a Comment