अंडे व अंड्याचे पदार्थ हे आरोग्य संवर्धन व रोग प्रतिकारक्षमता वाढविण्यास उपयोगी आहेत. अंडे खाल्ल्यामुळे फक्त आरोग्य सं वर्धनच होते असे नाही तर एखाद्या विशिष्ट ठिकाणच्या लोकांमध्ये जर विशेष पोषण तत्त्वाची कमतरता आढळली तर त्या तत्त्वाचे प्रमाण कोंबडीच्या खाद्यात वाढवून दिल्यास मिळणाऱ्या अंड्यांपासून त्या माणसांमधील पोषण तत्त्वाची कमतरता भरून निघण्यास मदत होते.
डॉ. आर. एन. वाघमारे, डॉ. सी. एस. शेख
वैज्ञानिकांनी कोलेस्टेरॉलची भीती काढून टाकल्यामुळे बाजारात अंडे व अंड्यांच्या पदार्थांना चांगली मागणी मिळू लागली आहे. अनेक देशांतील आरोग्य संवर्धन करणाऱ्या संस्थांनी प्रत्येक दिवशी एक अंडे खावे असा सल्ला दिला आहे.
उच्चतम दर्जाचे प्रोटिन (प्रथिनयुक्त पदार्थ)
इतर कोणत्याही पदार्थांपेक्षा अंड्यातील प्रथिने (प्रोटिन) हे जास्त प्र माणात व उच्चतम दर्जाचे आहेत आणि ते ऊर्जा व वजन नियंत्रण करण्यास उपयोगी पडतात. त्यांची एक विशेषतः अशी आहे, की हे वृद्धांसाठी पचनास अति सोपे आहे, कारण की वयोमानानुसार होणाऱ्या स्नायूंतील (सारकोपेनिया) या आजाराचे घातक परिणाम ते कमी करते. गरोदर स्त्रियांसाठी अंडे हे किमती, परवडण्यायोग्य उच्चतम दर्जाच्या प्रथिनांचे (प्रोटिन) स्रोत आहे. यात अर्भकाची संपूर्ण वाढ व विकास होण्यास लागणारे अत्यंत महत्त्वाचे घटक आहेत. तसेच गर्भावस्थेत अंडे खाल्ल्यामुळे सरासरी वजनाचे बालक जन् माला येण्यास मदत होते. (कमी वजनाचे बालक जन्मास येत नाही.) अंड्यातील झानतोफील, ल्युटीन आणि झानथिन हे डोळ्यांचे आरोग्य राखतात, तसेच स्नायूच्या सुरकुत्या, आंधळेपणा व मोतीबिंदू कमी करण्यास मदत करते. अंड्यातील ल्युटीन हे दुसऱ्या पदार्थांपासून मिळणाऱ्या ल्युटीनपेक्षा दोन ते तीन टक्के जास्त आहे. कारण ल्युटीनची विरघळण्याची क्षमता ही अंड्यातील पिवळ्या लेसिथिनमध्ये सर्वाधिक आहे. आठवड्यास सहा अंडी खाल्ल्यामुळे रक्तातील झानतोफीलचे प्रमाण तर वाढतेच, शिवाय स्नायूंतील झानतोफील पिगमेंट ही 50 टक्केपर्यंत वाढते. मॅरीगोल्डचा रस कोंबडीच्या खाद्यात मिसळल्यास अंड्यातील ल्युटीन व झानतीनचे प्रमाण हे पाच ते दहा टक्के वाढते. झानतीनचे प्रमाण जास्त असलेली अंडी सध्या मर्यादित प्रमाणात बाजारात उपलब्ध आहेत.
"ड' जीवनसत्त्व
पुष्कळ लोकांत "ड' जीवनसत्त्व कमतरता असल्याचे आढळून येते. बालकातील "ड' जीवनसत्त्वाची कमतरता 80 टक्क्यांपर्यंत आहे. तर 20 वर्षांच्या आतील वयोगटात ती 42 टक्के पर्यंत आहे. "ड' जीवनसत्त्वाच्या कमतरतेमुळे 26 टक्क्यांहून अधिक पुरुष व महिला मृत्यूस कारणीभूत ठरतात. अमेरिकेतील एका अभ्यासात 99,745 जणांची आरोग्य तपासणी केली असता त्यात असे आढळले, की "ड' जीवनसत्त्व व जीर्ण (क्रॉनिक) आजाराचा संबंध आढळला आहे. त्यापैकी 33 टक्के हृदयविकाराच्या रोग्यांची संख्या आहे. मधुमेह प्रकार-2 ची 55 टक्के आणि पचन संस्थेशी संलग्न विकारांची संख्या 51 टक्के आहे. कोंबडीच्या खाद्यात (पशू खाद्यात) बदल करून अं ड्यातील "ड' जीवनसत्त्वाचे प्रमाण नैसर्गिकरीत्या तीन ते पाच पट वाढवता येते.
आहारात अंडी उत्तमच
बहुतेक प्रौढ तसेच गरोदर व बाळास दूध पाजणाऱ्या स्त्रियांत को लिनचे प्रमाण कमी आढळते. सर्वाधिक कोलिनचे प्रमाण हे म्हशीचे मा ंस, कोंबडीचे यकृत व अंडे यात आहे. आहारातील अंड्याच्या स मावेशामुळे प्रौढातील कोलिनचे प्रमाण 25 ते 30 टक्के व गरोदर स्त्रियांत 50 टक्केपर्यंत वाढण्यास मदत होते.
अंड्याचे पदार्थ
अंड्याच्या पदार्थांत फक्त पोषण तत्त्वच वाढवायचे नसून त्यात काही खास पोषण घटकही मिसळता येतात. उदा. पातळ अंड्याच्या पदार्थांत डी एच.ए. ल्युटीन, जीवनसत्त्व बी-12, जीवनसत्त्व "ड' व अंड्यातील पांढऱ्या बल्कात प्रोटिन (पिष्टमय पदार्थ) मिसळल्यास ते आहारातील गरज भागविण्यास पुरेसे आहेत. अशाच प्रकारचे पदार्थ हे गरोदर महिला, बाळास दूध पाजणाऱ्या स्त्रिया, वाढणारी बालके, खेळाडू व शरीर सौष्ठव करणाऱ्यांसाठी बनवू शकतो. अंडे हे शरीरास हवे असणारे अन्न घटक इतर कोणत्याही स्रोतांपेक्षा सहज उपलब्ध करून देते.
02452-243375,228176
(लेखक पशुवैद्यकीय सामूहिक स्वास्थ्य व साथरोग विज्ञान विभाग, पशुवैद्यक व पशुविज्ञान महाविद्यालय, परभणी येथे कार्यरत आहेत.)
अंड्यातील कोलिनचे फायदे
कोलिन हे अंड्यातील अतिमहत्त्वाचे पोषणतत्त्व आहे. अंडे हे को लिनचे उत्तम स्रोत आहे. कोलिन हे मेंदू व मज्जातंतूचे कार्य, यकृतातील चयापचय, पोषण तत्त्वाचे वहन तसेच शरीरातील प्रत्येक पेशीच्या कार्यात उपयोगी आहे. कोलिन हे बालकाच्या मेंदूची वाढ व विकास तसेच स्मरणशक्ती व शिक्षणास उपयुक्त आहे. त्याचे इतर फ ायदे पुढीलप्रमाणे आहेत.
- स्मरणशक्ती वाढविते : गरोदर मातेच्या आहारात कोलिनचे योग्य प्रमाण असले तर नवजात शिशूची स्मरणशक्ती मजबूत राहते.
- स्तनाचा कर्करोग टळतो : योग्य प्रमाणात कोलिन आहारात असेल तर स्तनाचा कर्करोग होत नाही.
- हृदयविकारास प्रतिबंध : कोलिन हे रक्तातील हिमोस्सिटीनचे प्रमाण कमी करण्यास तसेच हृदयविकार कमी करण्यास मदत करते.
No comments:
Post a Comment